"
"Osmanlı dönemi tasavvuf düşüncesi, gerek ortaya çıkan türlü akımlar ve gerekse yetiştirdiği tesiri çağlar ötesini aşan mütefekkir mutasavvıflar açısından son derece calib-i dikkattir. İsmail Hakkı Bursevi de bu coğrafyanın 120 eser vermiş bir değeri, velüd bir müellifidir.Bursevi kendini zahiri ve batını ilimler bakımından çok iyi yetiştirmiş, müteşerri bir mutasavvıftır. XVIII. Yy. da Osmanlı Devletinin bütün müesseselerinde yaşanan çöküş, tekkelerde de başlamış, ehil olmayan kimseler kendilerini ilan etmişlerdir. Bursevi bu tür şeyhlerin müteşeyyih, onlara tabi olan müridlerin de merid olduklarının belitmiş ve buna şiddetle karşı çıkarak, kalemi ve kalamı ile bu çöküntüyü durdurmaya çalışmıştır. Kitabü'l-Envarında tasavvufun bir çok konusuna temas etmiş, bunları değişik babalar altında vermiştir. Zaten kitabın ismi de bu babları çağrıştırmaktadır. Eserde 99 bab vardır. Her bab bir nur kabul edilirse bu bablar Envarı oluşturmaktadır. Bursevi bu bablarda mürid, nefs ve mertebeleri, şeriat, tarikat, hakikat, zehirbatın, fakr, fena, baka, kabz, bast, marifet, yakin, sekr sahv, aşkmuhabbet, mücahede, müşahede, mükaşefe, zikir, vahdet-i vücud gibi tasavvufi kavramları ele almaktadır."
"